Είναι πραγματικά αξιοσημείωτο,το πόσους λίγους φίλους έχει κερδίσει η σπηλαιολογία, σε μια περιοχή που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε διάτρητη από σπήλαια, τόσο τεχνητά όσο και φυσικά. Για τους αναγνώστες που ίσως δεν κατάλαβαν το «υπονοούμενο», αναφέρω ευθύς παρακάτω τι εννοώ.
Τα φυσικά σπήλαια δημιουργούνται συνήθως από την διάβρωση των ασβεστόλιθων από τα όμβρια ύδατα, από υπόγειους ποταμούς (καρστικά φαινόμενα) ή από την ταχεία ψύξη των επιφανειακών τοιχωμάτων της ρέουσας λάβας. Ο άνεμος δημιουργεί επίσης κοιλότητες στον βράχο, αλλά σπάνια φθάνουν σε βάθος τέτοιο, ώστε να παρουσιάζουν ενδιαφέρον. Το μεγαλύτερο όμως ενδιαφέρον τους το ανακαλύπτουμε εσωτερικά. Τα υλικά που βρίσκονται στο εσωτερικό αποτελούν αντικείμενο μελέτης πολλών επιστημών, όπως η γεωλογία, η παλαιοντολογία, η αρχαιολογία, η αρχαιομετρία, η βιολογία και άλλες.[1] Ο πλούσιος εσωτερικός διάκοσμος με σταλαγμίτες και σταλακτίτες και οι υπέροχοι χρωματισμοί που συναντάμε, έχουν κάνει τα σπήλαια προορισμό τουριστών και επιστημόνων. Ανάλογα παραδείγματα αξιοποιημένων σπηλαίων στην περιοχή μας είναι το σπήλαιο Μααρά στην Δράμα και το σπήλαιο Αλιστράτης[2] στο νομό Σερρών.
Σε κάποιες περιπτώσεις η ανακάλυψη μιας φλέβας μεταλλεύματος σ’ ένα φυσικό σπήλαιο και η περαιτέρω διάνοιξη του, οδήγησε στην δημιουργία των σπηλαιορυχείων.
Η περιοχή της Καβάλας είναι γνωστή από την αρχαιότητα για την έντονη μεταλλευτική της δραστηριότητα, από τους χρόνους των πρώτων θρακικών φύλων και σε πλήρη ανάπτυξη στα χρόνια της Θασιακής αποίκισις Είναι μια περιοχή ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα για τον ερευνητή σπηλαιολόγο, ιστοριοδίφη, αρχαιολόγο, μεταλλειολόγο, αλλά και για τον απλό φυσιολάτρη. Συχνά μας διαφεύγει το γεγονός ότι τα σπήλαια, φυσικά και τεχνητά, εκτός από αναπόσπαστο μέρος του παρελθόντος μας, είναι και κομμάτια της φύσης, ή ορθότερα της υπόγειας φύσης. Μπορούν να δώσουν δυνατές συγκινήσεις και πρωτόγνωρες εμπειρίες, αρκεί κάποιος να τα προσεγγίσει με τον σωστό τρόπο, (νόμιμα, μέσω συλλόγων και με την απαιτούμενη ασφάλεια). Μύθοι και φοβερές ιστορίες συνδέονται με τα “υπόγεια παλάτια”, όπως κάποιοι τ’ αποκαλούν, οι αδαείς συχνά τ’ αποφεύγουν και τα φοβούνται. Τα περισσότερα είναι φανταστικές ιστορίες, που ξεκινούν συνήθως από τα “παλικάρια” που τελικά απέτυχαν να τα γνωρίσουν σε “βάθος”. Σαφώς κρύβουν κινδύνους γι’ αυτούς που δεν γνωρίζουν, υπάρχει πάντα όμως τρόπος για μια ασφαλή εξερεύνηση.
Οι αναφορές αριθμούν εκατοντάδες στοές στην περιοχή του Παγγαίου, (όπως οι περισσότεροι γνωρίζουν), πράγμα που δικαιολογεί και τον χαρακτηρισμό του τελευταίου σαν μυθικού και “χρυσοφόρου όρους”. Δεν είναι όμως το μόνο σημείο που ο χρυσός κάποτε αποτελούσε το κύριο έσοδο, επίσης μεγάλο αριθμό στοών συναντάμε στις πλευρές του Συμβόλου όρους, στην Ν. Καρβάλη και τα γύρω βουνά. Άλλωστε, πολύς λόγος έχει γίνει για την «Σκαπτή ύλη» και τα μεταλλεία του ιστορικού Θουκυδίδη, όχι αδικαιολόγητα, γιατί, όπως αναφέρεται από τον Πλούταρχο, στην διήγησή του για τον Κίμωνα, ο Θουκυδίδης πέθανε στην Σκαπτή ύλη. Δεν θα μπούμε στην λογική της ανάπτυξης του ζητήματος αυτού, διότι οι διχογνωμίες είναι πολλές και σε όλα τα επίπεδα. Το εμπιστευτήκαμε στους ειδικούς και αποφύγαμε τον πονοκέφαλο των υποθέσεων για την ταύτιση της «Σκαπτής ύλης». Αυτό που είναι σημαντικό είναι το γεγονός, ότι τα ορυχεία αυτά χρηματοδότησαν την Μακεδονική Δυναστεία του Φιλίππου Β΄ και αποτέλεσαν την αιτία για μια μακρόχρονη και σταθερή ανάπτυξη της περιοχής. Όπως αναφέρθηκε από τον Στράβωνα, η πρόσοδος από τα μεταλλεία έφθανε τα 1.000 τάλαντα τον χρόνο, ποσότητα ιδιαίτερα υψηλή. Από την άλλη πλευρά, αρκετά κακά προξένησαν με τον πλούτο τους, προκαλώντας κατακτητές και διεκδικητές από όλη την αρχαία Ελλάδα.
Το νησί της Θάσου επίσης, ιδιαίτερα πλούσιο σε μεταλλεύματα, δικαιολογεί για τον λόγο αυτό τις πολλές στοές που υπάρχουν σ’ αυτό.
Ο χρυσός και το ασήμι πάντα αποτελούσε τον κύριο στόχο της υπόγειας εκμετάλλευσης, αλλά όχι μόνο αυτά. Ο σίδηρος και ο χαλκός ήταν κι αυτά χρήσιμα σ’ εργαλεία, όπλα, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, κ.α. Από την αρχαιότητα ακόμη αποτελούσαν μια σημαντική πρόσοδο για τους εκμεταλλευτές τους και δεν ήταν λίγοι οι πόλεμοι που έγιναν με σκοπό την κυριότητα των κοιτασμάτων.
Οι Φοίνικες, με βασιλιά τον Κάδμο, που έφτασαν στο Παγγαίο το 1.400 πΧ., ανακάλυψαν πρώτοι το χρυσό. Ήταν άριστοι μεταλλωρύχοι, πολιτισμένοι και μ’ εξερευνητικό πνεύμα. Πράγματι, ανέπτυξαν τις τεχνικές εξόρυξης, αλλά και αύξησαν κατά πολύ την παραγωγή.
Παρόλο που τα πρώτα Θρακικά φύλα εμφανίστηκαν πριν τους Φοίνικες, περί το 1.800 π.Χ., στην περιοχή, μόνο οι Σάτρες, φυλή πολεμική και ορεσίβια, είχαν την “μερίδα του λέοντος” στα κοιτάσματα χρυσού και ήταν απρόσιτοι στους εισβολείς, λόγω της διαβίωσής τους μόνο στις δύσβατες και χιονοσκέπαστες κορυφές του βουνού. Δεν τους υπόταξε κανείς, ούτε ο Ξέρξης, αλλά ούτε ο Μ. Αλέξανδρος. Διατηρούσαν μαντείο του Διονύσου,(υπάρχουν διάφορες θεωρίες για το σημείο που βρίσκεται, αλλά δεν έχει εντοπιστεί ακόμη), του οποίου οι υπεύθυνοι ιερείς ονομαζόταν Βησσοί.
Πολύ αργότερα οι Αθηναίοι, (470 π.Χ.), εγκαθίστανται στην αρχαία Ηϊόνα (περιοχή σημερινής Τούζλας - Οφρυνίου) και μετέπειτα, (399 π.Χ.), οι Μακεδόνες, με τον Φίλιππο Β’, παίρνουν κι αυτοί το μερίδιό τους, ελέγχοντας την περιοχή, από την Αμφίπολη έως το Νέστο. Η εκμετάλλευση των χρυσωρυχείων στηρίζει, σε μεγάλο βαθμό, την Μακεδονική δυναστεία. Ο Μ. Αλέξανδρος χρηματοδοτεί με το πολύτιμο μέταλλο την εκστρατεία του στην Ασία. Ακολουθούν οι Ρωμαίοι, το 168 π.Χ.
Τα ορυχεία της Μακεδονίας έκοψαν τα πρώτα χρυσά νομίσματα το 550 π.Χ, ενώ εκατό χρόνια αργότερα (445-425 π.Χ.) εκδόθηκαν αργυρά, τετράδραχμα νομίσματα, από τα ορυχεία στην περιοχή της Θράκης, η παραγωγή των οποίων έφθανε τα τετρακόσια τάλαντα αργύρου τον χρόνο. Από την εποχή του Φιλίππου κι έπειτα, τα χρυσωρυχεία απέδιδαν περισσότερα από χίλια τάλαντα το χρόνο, ποσό αντίστοιχο με το Α.Ε.Π. της αρχαίας Αθήνας του 4ου αιώνα π.Χ.!![3]
Η περιοχή, γενικότερα, είναι πλούσια σε μεταλλευτικές στοές, όπως αυτές που βρέθηκαν βόρεια της Καβάλας, στην θέση ‘’Τρία Καραγάτσια’’, τυχαία, κατά την διάνοιξη δασικού δρόμου, το σύμπλεγμα της Αγ. Ελένης στο χωριό Ζυγός, των βουνών της Λεκάνης, της περιοχής του οικισμού Λεύκης και φυσικά του Παγγαίου, αλλά και πολλές άλλες, που δεν είναι ακόμη γνωστές, για διάφορους λόγους, (κατολισθήσεις, σεισμούς, φερτά υλικά που κάλυψαν τις εισόδους, κ.α.).
Πηγές αναφέρουν ότι τον 4ο αι. π.Χ. τα ορυχεία του Παγγαίου είχαν ήδη παρακμάσει, λόγω της μηδαμινής ποσότητας ευγενών μετάλλων που είχε παραμείνει. Αντίθετα αυτά των βουνών της Λεκάνης αποδεδειγμένα λειτούργησαν μέχρι και το τέλος της ρωμαϊκής εποχής.
Ο ρόλος τους άλλαξε, φιλοξένησαν αντάρτες, αλλά και τακτικό στρατό κατά τους πολέμους, λήσταρχους, ολόκληρα μαντριά, με τα χρόνια παραδόθηκαν στους πρώτους κατοίκους τους, τις νυχτερίδες. Οι στοές εγκαταλείφθηκαν κι έτσι σήμερα παραμένουν, όσες τουλάχιστον είναι γνωστές, μνήμες από το παρελθόν.
Για κάποιους όμως η “μαγεία” τους δεν έχει σβήσει. Τους προσφέρουν ένα τόπο έρευνας, πληροφορίας, μυστηρίου και, όσο και να ακούγεται παράξενο, ένα τόπο ηρεμίας και συγκέντρωσης. Η “Ασκητότρυπα” στην Νικήσιανη, τα “ασκηταριά” στο Άγιο Όρος καθώς και σε όλη την Ελλάδα, επιβεβαιώνουν τα προηγούμενα.
Σκοπός αυτής της καταχώρησης είναι να καταδείξει ένα σημαντικό στοιχείο της περιοχής μας, που μπορεί ίσως, με την κατάλληλη προσέγγιση, ν’ αποτελέσει πόλο έλξης ειδικού τουρισμού. Η γνώση που θα προκύψει, ύστερα από σοβαρή, επιστημονική, ιστορική και αρχαιολογική έρευνα, επί του πεδίου, μάλλον θα πρέπει ν’ απασχολήσει τους αρμόδιους φορείς σοβαρά. Εμείς όμως, ας αφήσουμε την φαντασία μας να μας οδηγήσει αυτή.
Ένα σπηλαιολογικό πάρκο, με τις ίδιες τις στοές σαν μουσεία, με εικόνες και πληροφορίες από την χρήση, τα μέταλλα, τις τεχνικές εξόρυξης, τους εργάτες ή δούλους που έζησαν και πέθαναν σ’ αυτές, είναι η δική μας ευχή και φαντασίωση. Ένας χώρος, όπου ο επισκέπτης θα ζει τη δυσκολία της εργασίας, που πολλές φορές ήταν καταναγκαστική, θ’ ακούει τα εργαλεία να χτυπούν στον σκληρό βράχο, θα νιώθει την οσμή από τον ιδρώτα και τον μουχλιασμένο αέρα, θα ζει νοητά την σκληρότητα της ζωής των μεταλλωρύχων, θ’ αντιλαμβάνεται, πόσο δύσκολα ήταν κάποια πράγματα την μακρινή, εκείνη εποχή.
Τα φυσικά σπήλαια δημιουργούνται συνήθως από την διάβρωση των ασβεστόλιθων από τα όμβρια ύδατα, από υπόγειους ποταμούς (καρστικά φαινόμενα) ή από την ταχεία ψύξη των επιφανειακών τοιχωμάτων της ρέουσας λάβας. Ο άνεμος δημιουργεί επίσης κοιλότητες στον βράχο, αλλά σπάνια φθάνουν σε βάθος τέτοιο, ώστε να παρουσιάζουν ενδιαφέρον. Το μεγαλύτερο όμως ενδιαφέρον τους το ανακαλύπτουμε εσωτερικά. Τα υλικά που βρίσκονται στο εσωτερικό αποτελούν αντικείμενο μελέτης πολλών επιστημών, όπως η γεωλογία, η παλαιοντολογία, η αρχαιολογία, η αρχαιομετρία, η βιολογία και άλλες.[1] Ο πλούσιος εσωτερικός διάκοσμος με σταλαγμίτες και σταλακτίτες και οι υπέροχοι χρωματισμοί που συναντάμε, έχουν κάνει τα σπήλαια προορισμό τουριστών και επιστημόνων. Ανάλογα παραδείγματα αξιοποιημένων σπηλαίων στην περιοχή μας είναι το σπήλαιο Μααρά στην Δράμα και το σπήλαιο Αλιστράτης[2] στο νομό Σερρών.
Σε κάποιες περιπτώσεις η ανακάλυψη μιας φλέβας μεταλλεύματος σ’ ένα φυσικό σπήλαιο και η περαιτέρω διάνοιξη του, οδήγησε στην δημιουργία των σπηλαιορυχείων.
Η περιοχή της Καβάλας είναι γνωστή από την αρχαιότητα για την έντονη μεταλλευτική της δραστηριότητα, από τους χρόνους των πρώτων θρακικών φύλων και σε πλήρη ανάπτυξη στα χρόνια της Θασιακής αποίκισις Είναι μια περιοχή ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα για τον ερευνητή σπηλαιολόγο, ιστοριοδίφη, αρχαιολόγο, μεταλλειολόγο, αλλά και για τον απλό φυσιολάτρη. Συχνά μας διαφεύγει το γεγονός ότι τα σπήλαια, φυσικά και τεχνητά, εκτός από αναπόσπαστο μέρος του παρελθόντος μας, είναι και κομμάτια της φύσης, ή ορθότερα της υπόγειας φύσης. Μπορούν να δώσουν δυνατές συγκινήσεις και πρωτόγνωρες εμπειρίες, αρκεί κάποιος να τα προσεγγίσει με τον σωστό τρόπο, (νόμιμα, μέσω συλλόγων και με την απαιτούμενη ασφάλεια). Μύθοι και φοβερές ιστορίες συνδέονται με τα “υπόγεια παλάτια”, όπως κάποιοι τ’ αποκαλούν, οι αδαείς συχνά τ’ αποφεύγουν και τα φοβούνται. Τα περισσότερα είναι φανταστικές ιστορίες, που ξεκινούν συνήθως από τα “παλικάρια” που τελικά απέτυχαν να τα γνωρίσουν σε “βάθος”. Σαφώς κρύβουν κινδύνους γι’ αυτούς που δεν γνωρίζουν, υπάρχει πάντα όμως τρόπος για μια ασφαλή εξερεύνηση.
Οι αναφορές αριθμούν εκατοντάδες στοές στην περιοχή του Παγγαίου, (όπως οι περισσότεροι γνωρίζουν), πράγμα που δικαιολογεί και τον χαρακτηρισμό του τελευταίου σαν μυθικού και “χρυσοφόρου όρους”. Δεν είναι όμως το μόνο σημείο που ο χρυσός κάποτε αποτελούσε το κύριο έσοδο, επίσης μεγάλο αριθμό στοών συναντάμε στις πλευρές του Συμβόλου όρους, στην Ν. Καρβάλη και τα γύρω βουνά. Άλλωστε, πολύς λόγος έχει γίνει για την «Σκαπτή ύλη» και τα μεταλλεία του ιστορικού Θουκυδίδη, όχι αδικαιολόγητα, γιατί, όπως αναφέρεται από τον Πλούταρχο, στην διήγησή του για τον Κίμωνα, ο Θουκυδίδης πέθανε στην Σκαπτή ύλη. Δεν θα μπούμε στην λογική της ανάπτυξης του ζητήματος αυτού, διότι οι διχογνωμίες είναι πολλές και σε όλα τα επίπεδα. Το εμπιστευτήκαμε στους ειδικούς και αποφύγαμε τον πονοκέφαλο των υποθέσεων για την ταύτιση της «Σκαπτής ύλης». Αυτό που είναι σημαντικό είναι το γεγονός, ότι τα ορυχεία αυτά χρηματοδότησαν την Μακεδονική Δυναστεία του Φιλίππου Β΄ και αποτέλεσαν την αιτία για μια μακρόχρονη και σταθερή ανάπτυξη της περιοχής. Όπως αναφέρθηκε από τον Στράβωνα, η πρόσοδος από τα μεταλλεία έφθανε τα 1.000 τάλαντα τον χρόνο, ποσότητα ιδιαίτερα υψηλή. Από την άλλη πλευρά, αρκετά κακά προξένησαν με τον πλούτο τους, προκαλώντας κατακτητές και διεκδικητές από όλη την αρχαία Ελλάδα.
Το νησί της Θάσου επίσης, ιδιαίτερα πλούσιο σε μεταλλεύματα, δικαιολογεί για τον λόγο αυτό τις πολλές στοές που υπάρχουν σ’ αυτό.
Ο χρυσός και το ασήμι πάντα αποτελούσε τον κύριο στόχο της υπόγειας εκμετάλλευσης, αλλά όχι μόνο αυτά. Ο σίδηρος και ο χαλκός ήταν κι αυτά χρήσιμα σ’ εργαλεία, όπλα, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, κ.α. Από την αρχαιότητα ακόμη αποτελούσαν μια σημαντική πρόσοδο για τους εκμεταλλευτές τους και δεν ήταν λίγοι οι πόλεμοι που έγιναν με σκοπό την κυριότητα των κοιτασμάτων.
Οι Φοίνικες, με βασιλιά τον Κάδμο, που έφτασαν στο Παγγαίο το 1.400 πΧ., ανακάλυψαν πρώτοι το χρυσό. Ήταν άριστοι μεταλλωρύχοι, πολιτισμένοι και μ’ εξερευνητικό πνεύμα. Πράγματι, ανέπτυξαν τις τεχνικές εξόρυξης, αλλά και αύξησαν κατά πολύ την παραγωγή.
Παρόλο που τα πρώτα Θρακικά φύλα εμφανίστηκαν πριν τους Φοίνικες, περί το 1.800 π.Χ., στην περιοχή, μόνο οι Σάτρες, φυλή πολεμική και ορεσίβια, είχαν την “μερίδα του λέοντος” στα κοιτάσματα χρυσού και ήταν απρόσιτοι στους εισβολείς, λόγω της διαβίωσής τους μόνο στις δύσβατες και χιονοσκέπαστες κορυφές του βουνού. Δεν τους υπόταξε κανείς, ούτε ο Ξέρξης, αλλά ούτε ο Μ. Αλέξανδρος. Διατηρούσαν μαντείο του Διονύσου,(υπάρχουν διάφορες θεωρίες για το σημείο που βρίσκεται, αλλά δεν έχει εντοπιστεί ακόμη), του οποίου οι υπεύθυνοι ιερείς ονομαζόταν Βησσοί.
Πολύ αργότερα οι Αθηναίοι, (470 π.Χ.), εγκαθίστανται στην αρχαία Ηϊόνα (περιοχή σημερινής Τούζλας - Οφρυνίου) και μετέπειτα, (399 π.Χ.), οι Μακεδόνες, με τον Φίλιππο Β’, παίρνουν κι αυτοί το μερίδιό τους, ελέγχοντας την περιοχή, από την Αμφίπολη έως το Νέστο. Η εκμετάλλευση των χρυσωρυχείων στηρίζει, σε μεγάλο βαθμό, την Μακεδονική δυναστεία. Ο Μ. Αλέξανδρος χρηματοδοτεί με το πολύτιμο μέταλλο την εκστρατεία του στην Ασία. Ακολουθούν οι Ρωμαίοι, το 168 π.Χ.
Τα ορυχεία της Μακεδονίας έκοψαν τα πρώτα χρυσά νομίσματα το 550 π.Χ, ενώ εκατό χρόνια αργότερα (445-425 π.Χ.) εκδόθηκαν αργυρά, τετράδραχμα νομίσματα, από τα ορυχεία στην περιοχή της Θράκης, η παραγωγή των οποίων έφθανε τα τετρακόσια τάλαντα αργύρου τον χρόνο. Από την εποχή του Φιλίππου κι έπειτα, τα χρυσωρυχεία απέδιδαν περισσότερα από χίλια τάλαντα το χρόνο, ποσό αντίστοιχο με το Α.Ε.Π. της αρχαίας Αθήνας του 4ου αιώνα π.Χ.!![3]
Η περιοχή, γενικότερα, είναι πλούσια σε μεταλλευτικές στοές, όπως αυτές που βρέθηκαν βόρεια της Καβάλας, στην θέση ‘’Τρία Καραγάτσια’’, τυχαία, κατά την διάνοιξη δασικού δρόμου, το σύμπλεγμα της Αγ. Ελένης στο χωριό Ζυγός, των βουνών της Λεκάνης, της περιοχής του οικισμού Λεύκης και φυσικά του Παγγαίου, αλλά και πολλές άλλες, που δεν είναι ακόμη γνωστές, για διάφορους λόγους, (κατολισθήσεις, σεισμούς, φερτά υλικά που κάλυψαν τις εισόδους, κ.α.).
Πηγές αναφέρουν ότι τον 4ο αι. π.Χ. τα ορυχεία του Παγγαίου είχαν ήδη παρακμάσει, λόγω της μηδαμινής ποσότητας ευγενών μετάλλων που είχε παραμείνει. Αντίθετα αυτά των βουνών της Λεκάνης αποδεδειγμένα λειτούργησαν μέχρι και το τέλος της ρωμαϊκής εποχής.
Ο ρόλος τους άλλαξε, φιλοξένησαν αντάρτες, αλλά και τακτικό στρατό κατά τους πολέμους, λήσταρχους, ολόκληρα μαντριά, με τα χρόνια παραδόθηκαν στους πρώτους κατοίκους τους, τις νυχτερίδες. Οι στοές εγκαταλείφθηκαν κι έτσι σήμερα παραμένουν, όσες τουλάχιστον είναι γνωστές, μνήμες από το παρελθόν.
Για κάποιους όμως η “μαγεία” τους δεν έχει σβήσει. Τους προσφέρουν ένα τόπο έρευνας, πληροφορίας, μυστηρίου και, όσο και να ακούγεται παράξενο, ένα τόπο ηρεμίας και συγκέντρωσης. Η “Ασκητότρυπα” στην Νικήσιανη, τα “ασκηταριά” στο Άγιο Όρος καθώς και σε όλη την Ελλάδα, επιβεβαιώνουν τα προηγούμενα.
Σκοπός αυτής της καταχώρησης είναι να καταδείξει ένα σημαντικό στοιχείο της περιοχής μας, που μπορεί ίσως, με την κατάλληλη προσέγγιση, ν’ αποτελέσει πόλο έλξης ειδικού τουρισμού. Η γνώση που θα προκύψει, ύστερα από σοβαρή, επιστημονική, ιστορική και αρχαιολογική έρευνα, επί του πεδίου, μάλλον θα πρέπει ν’ απασχολήσει τους αρμόδιους φορείς σοβαρά. Εμείς όμως, ας αφήσουμε την φαντασία μας να μας οδηγήσει αυτή.
Ένα σπηλαιολογικό πάρκο, με τις ίδιες τις στοές σαν μουσεία, με εικόνες και πληροφορίες από την χρήση, τα μέταλλα, τις τεχνικές εξόρυξης, τους εργάτες ή δούλους που έζησαν και πέθαναν σ’ αυτές, είναι η δική μας ευχή και φαντασίωση. Ένας χώρος, όπου ο επισκέπτης θα ζει τη δυσκολία της εργασίας, που πολλές φορές ήταν καταναγκαστική, θ’ ακούει τα εργαλεία να χτυπούν στον σκληρό βράχο, θα νιώθει την οσμή από τον ιδρώτα και τον μουχλιασμένο αέρα, θα ζει νοητά την σκληρότητα της ζωής των μεταλλωρύχων, θ’ αντιλαμβάνεται, πόσο δύσκολα ήταν κάποια πράγματα την μακρινή, εκείνη εποχή.
Δική μου ευχή, να ξαναδούν το "φως" έστω και ηλεκτρικό, οι υποχθώνιες αυτές κατασκευές.
[1] http://www.tirins.gr/nafpliospeleology/nafpliospeleo1.htm Άρθρο του Δρ. Βασίλη Γιαννόπουλου, Γεωλόγου με τίτλο «Στοιχεία Σπηλαιολογίας»
[2] Ένα από τα μεγαλύτερα σπήλαια της Ευρώπης με ιδιαίτερα πλούσιο διάκοσμο σταλακτιτών και σταλαγμιτών. Αυτό που το διαφοροποιεί είναι η μεγάλη ποικιλία Εκκεντριτών. Πρόκειται για σχηματισμούς που αψηφούν τους νόμους της βαρύτητας και δημιουργούνται ακολουθώντας ακανόνιστους σχηματισμούς.
[3] Γρηγόρης Ζώρζος, Μελετητής Οικονομολόγος, www.hellastoday.gr/detail.php?id=2716
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου